Maya Kenti Tikal

MAYA KENTI TIKAL

Yagmur ormanlarina gizlenmis Maya kenti Tikal: Mayalardan günümüze kalmis en önemli arkeolojik alanlardan biri. Bu görkemli uygarligin dini merkezlerinden biri olan Tikal piramitlerle, gösterisli anitlarla donatilmis. Yagmur ormanlarinin arasina gizlenmis Tikal, ziyaretçilerini geçmis çaglara götürürken dogal hazinelerle de tanistiriyor. Okurumuz Attila Atasoy izlenimlerini yazdi. Orta Amerika ülkesi Guatemala’nin kültür hazinelerinden biri, Maya uygarliginin en büyük merkezlerinden olan Tikal. Bu görkemli arkeolojik kalintilar 1979’dan beri UNESCO Dünya Mirasi Listesi’nde yer aliyor. Ülkenin kuzeyindeki Tikal Ulusal Parki’nin tam kalbine taht kurmus kent, her biri günesin dogumu ve batimina göre konumlanmis büyük piramitleriyle önem tasiyor. M.Ö. 900-300 arasinda küçük bir köy olan Tikal, sonraki dönemde giderek önem kazandi ve büyük bir siyasi, askeri, dini merkez oldu. Mayalarin baslica tören merkezlerinden biri olan Tikal’de uygarlik özellikle M.S. 400-800 arasinda doruk noktasina ulasti ve kent birçok görkemli eserle donatildi. Peten Gölü ve Flores kasabasi Guatemala’nin virajli asfalt yollari, yerlesim bölgelerinde kasislerle donatilmis. Zira Latin Amerika soförleri hiza oldukça düskün. Bu kadar hareketten sonra iyice dinlenmek gerek. Bizim gibi güneyden geliyorsaniz en iyisi Peten Gölü kiyisindaki kasabalarin birinde konaklamak. Bunlardan en uygunu da Flores. 75 km uzunlugundaki gölün Tikal’e en yakin ve sirin yeri burasi. Iki bin nüfuslu kasaba, Tikal’e bir saat mesafede bulunuyor. Kuzeyden geliyorsaniz milli park yakininda güzel lodge’lar bulabilirsiniz. Jaguar Inn de bunlardan biri. Her türlü sinek ilacini yaniniza almayi unutmayin tabii.

Tikal’e giris Milli parkta rehber tarafindan karsilaniyorsunuz, önce yakindaki timsahli göl ziyaret ediliyor. Sonra da römorklu ciple on bes dakika ormanda yol aliniyor. Iki bin bitki türü, üç yüz tür devasa agacin uzandigi ormanin yollarinda serinliyorsunuz. Inip agaç köklerinden olusan patika yollarda yürümeye basliyorsunuz ve yarim saat boyunca size kus sarkilari eslik ediyor. Tabii araya maymunlarin ve yirtici hayvanlarin da sesi karisiyor. Ormanin devasa gölgesinde disaridaki sicagi hissetmiyoruz bile. Ve sonunda kentin ilk duvarlarina ulasiliyor. Görkem ve hüzün Bu nasil is diyorsunuz kendi kendinize. O dönemde bu tas isçiligi, bu astronomik hesaplar, bu mimari nasil olur diyorsunuz. Ormanin batakliklari, gölleri, karstik olusumlari arasina üç bin binalik koca bir kent kusursuzca insa edilmis. Tikal, geçmiste 10 binlerce kisiye ev sahipligi yapmis. Batida ve doguda piramit tapinaklar, kuzeyde bir iç kale bulunuyor, ayrica rampalarla erisilen genis bir meydan var. Aralarinda boyali mezarlarin da oldugu 16 tapinagin en büyügüne en sonra gidiliyor. Nedeni tabii ki emsalsiz günbatimini izlemek. Bu da o kadar yorgunlugun üzerine tuz-biber oluyor. Restorasyon çalismalari dolayisiyla yapilmis yan merdivenler çikisi epey kolaylastirsa da günes insani bunaltiyor. 78 metre yükseklige ve 128 basamaga sahip tapinagin tepesinde yagmur ormanlarina ve Maya görkemine yukaridan sahit oluyorsunuz. Tuhaf bir hüzün kapliyor insanin içini. Yüzyillar boyunca kenti itinayla korumaya alan orman, aksam günesiyle endiseli bir karanliga hazirlaniyor sanki. Belki de kenti simdi timsahlara, yilanlara, sincaplara, pumalara, bütün orman ailesine emanet ediyor. * Tikal, 1931 yilinda ulusal anit ilan edildi, 1955’te de ulusal park oldu. 1979’da UNESCO Dünya Mirasi Listesi’ne alindi. 1990’da ise Dünya Biyosfer Rezervi unvani aldi. * Mayalarin kültüründe önemli yer tutan dini törenleri rahipler yönetiyordu. * Kol dirsegi ve kalça ile oynanan top oyununda, topu duvardaki delikten geçirmek gerekiyordu. * Mayalar için öteki dünya önemliydi.

Öyle ki kutsal kentte yapilan spor karsilasmalarinda sampiyon takimin kaptani gönüllü olarak kendini Tanrilara kurban eder, böylece onlarin katinda makbul bir ölümsüz olacagina inanirdi. **ATTILA ATASOY**